Του Παύλου Εμμ. Δασκαλάκη, εκπαιδευτικού,
Προέδρου της Οικολογικής Ομάδας Ιεράπετρας
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η συγκέντρωση του πληθυσμού στα μεγάλα αστικά κέντρα, η κοινωνική και τεχνολογική ανάπτυξη, καθώς και η αλλαγή των καταναλωτικών συνηθειών οδήγησαν στη μεγάλη αύξηση της ποσότητας των στερεών αποβλήτων.
Τα απορρίμματα αποτελούν σήμερα, ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας.
Πρόκειται για ένα πρόβλημα πολυδιάστατο, με πλήθος αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων, που γίνεται αντιληπτό στο τελευταίο του στάδιο, αυτό της διάθεσης των απορριμμάτων.
Τα απορρίμματα, όπως πρέπει να αποκαλούνται και όχι «τα σκουπίδια», δημιουργούν σημαντικά υγειονομικά προβλήματα. Ξεχωριστή σημασία έχει η σωστή διάθεσή τους καθώς και η έγκαιρη και σωστή αποκομιδή τους.
Στη χώρα μας έχει προσλάβει εκρηκτική διάσταση, εξαιτίας της έλλειψης, μέχρι τώρα, περιβαλλοντικής ευαισθησίας και της απουσίας σύγχρονης ολοκληρωμένης πολιτικής για τα απορρίμματα. Σήμερα λειτουργούν περίπου 5.000 σκουπιδότοποι, από τους οποίους τα 2/3 χωρίς άδεια και χωρίς να τηρούν στοιχειώδεις κανόνες υγειονομικής ταφής. Η Ιεράπετρα, δυστυχώς ανήκει σε αυτή την κατηγορία.
Η αυθαίρετη και ανεξέλεγκτη λειτουργία αυτών των χωματερών οδηγεί συχνά σε ρύπανση του υπεδάφους και των υπογείων νερών, ενώ η καύση των σκουπιδιών έχει ως αποτέλεσμα τη σοβαρότατη ρύπανση του αέρα.
Ωστόσο αν επικεντρώσουμε την προσοχή μας, μόνο στο ζήτημα των απορριμμάτων, παραμελείται το θέμα της παραγωγής τους, περιορίζοντας έτσι τον πολίτη στον ρόλο του παθητικού καταναλωτή. Παραβλέπεται, επίσης, η σπατάλη των πρώτων υλών και ενέργειας και η ρύπανση του εδάφους, του νερού και του αέρα.
Υπάρχουσα κατάσταση
Η αύξηση των απορριμμάτων στη χώρα μας είναι ραγδαία, αφού από το 1987 μέχρι σήμερα αυξάνονται κατά 600.000-700.000 τόνους το χρόνο. Σήμερα οι ποσότητες των οικιακών απορριμμάτων ανέρχονται σε 4.000.00 τόνους, περίπου, το χρόνο. Τα απορρίμματα αυτά αρκούν για να καλύψουν με τον όγκο τους την εθνική οδό από το Ναύπλιο ως την Αλεξανδρούπολη με ένα στρώμα ύψους ενός μέτρου.
Η σύνθεσή τους είναι η εξής: Χαρτί 20%, μέταλλα 4,5%, γυαλί 4,5%, πλαστικό 8,5%, ύφασμα, ξύλο, λάστιχο 5%, αδρανή 3%, ζυμώσιμα 49% και υπόλοιπα 5,5%.
Ο έλεγχος και οι κυρώσεις για τους όρους λειτουργίας των χωματερών είναι πράγματα ανύπαρκτα. Μόνο στην Αττική υπάρχουν 29 ανεξέλεγκτοι σκουπιδότοποι. Στην περιφέρεια είναι συνηθισμένη η εικόνα της βουνοπλαγιάς, όπου οι γύρω κοινότητες «απαλλάσσονται» από τα σκουπίδια τους, χωρίς να ενδιαφέρονται για το τι θα απογίνουν. Στην περιοχή μας, όλοι γνωρίζουμε την απαράδεκτη κατάσταση, με τα πλαστικά να καλύπτουν όλη τη γύρω περιοχή, τα φυτικά απόβλητα να δημιουργούν «γόνιμες…» προσχώσεις εκατέρωθεν του δρόμου κλπ.
Στο σκουπιδότοπο του Δήμου μας, οδηγούνται 500περίπου τόνοι απορριμμάτων ημερησίως, μεταξύ των οποίων και απορρίμματα επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία (σφάγια, τοξικά κλπ), απορρίμματα ειδικού τύπου (μπάζα κλπ) καθώς και απορρίμματα που θα πρέπει να ανακυκλώνονται (ελαστικά αυτοκινήτων, ηλεκτρικές συσκευές κλπ).
Με την ανεξέλεγκτη απόρριψη των σκουπιδιών προκαλούνται πολλές και σοβαρές επιπτώσεις τόσο στον άνθρωπο, όσο και στο περιβάλλον. Αναφέρομαι στην απόρριψη απορριμμάτων όχι μόνο στους σκουπιδότοπους αλλά γενικότερα στη φύση. Έτσι τα απορρίμματα αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για τα ζώα παγιδεύοντας, τραυματίζοντας ή και σκοτώνοντας (δηλητήρια κ.ά) διάφορα είδη όπως χελώνες, φώκιες, δελφίνια, πουλιά, κλπ.
Το χαρακτηριστικότερο μέγεθος που περιγράφει την παραγωγή απορριμμάτων είναι η Μοναδιαία Παραγωγή Απορριμμάτων (Μ.Π.Α.), η οποία εκφράζεται από το βάρος των απορριμμάτων (Kg) που παράγει ένα άτομο (person) σε μια ημέρα (day).
H τιμή της Μ.Π.Α. για την Ελλάδα κυμαίνεται από 0,6 Kg/per/day για τις αγροτικές περιοχές ως 1,4 Kg/per/day για τις οικονομικά ακμαίες αστικές περιοχές. Για το Δήμο μας δεν νομίζω να υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία, που ίσως θα έπρεπε κάποια στιγμή, τώρα που σχεδιάζεται στρατηγικά, πιστεύω, η διαχείριση των απορριμμάτων, να γίνει μια τέτοια μελέτη. Η Οικολογική Ομάδα Ιεράπετρας θα μπορούσε με τους ειδικούς επιστήμονες που διαθέτει να αναλάβει μια τέτοια μελέτη.
Διαχείριση - Επεξεργασία απορριμμάτων
Λέγοντας διαχείριση απορριμμάτων εννοούμε την προσωρινή αποθήκευση, τη συλλογή, τη μεταφορά καθώς και την τελική εναπόθεσή τους σε ειδικούς χώρους διάθεσης. Επίσης στον όρο διαχείριση περιλαμβάνεται και κάθε εργασία επεξεργασίας για την επαναχρησιμοποίηση, ανάκτηση ή ανακύκλωσή τους.
Σχεδιασμός διαχείρισης απορριμμάτων
Σχεδιασμός διαχείρισης απορριμμάτων λέμε μια πλήρη μελέτη που παίρνει υπόψη της όλες τις χωροταξικές παραμέτρους και δίνει τις ορθολογικότερες λύσεις στα τεχνικά και οικονομικά θέματα. Ο σχεδιασμός πρέπει να λαβαίνει υπόψη, τις γενικότερες κατευθύνσεις και στόχους ανάπτυξης για τη συγκεκριμένη περιοχή.
Ο ρόλος της συσκευασίας
Μια τυπική ανάλυση των απορριμμάτων δείχνει ότι το 40% περίπου είναι υλικά συσκευασίας. Σύμφωνα με στοιχεία του 2001, στην Ευρωπαϊκή Ένωση παράγονται 55 εκατ. τόνοι απορριμμάτων το χρόνο από τη συσκευασία και στην Αμερική 60 εκατ. τόνοι. Ένας Ευρωπαίος παράγει κατά μέσο όρο 155 κιλά απορριμμάτων από συσκευασία, ένας Έλληνας 110 περίπου κιλά και ένας Αμερικανός 230 κιλά.
Τα υλικά συσκευασίας που χρησιμοποιούνται είναι το χαρτί/χαρτόνι, το γυαλί, τα μέταλλα (λευκοσίδηρος, χάλυβας, αλουμίνιο) και τα πλαστικά. Την περίοδο 1985-90 αυξήθηκε η χρήση των πλαστικών στην συσκευασία κατά 10% σε βάρος του γυαλιού (-2,5%), των μετάλλων (-3,5%), και του χαρτιού (-4%).
Περισσότερο από 60% των διαφόρων υλικών συσκευασίας διατίθεται για την κατασκευή τροφίμων και ποτών.
Η συσκευασία εκτός από την αύξηση του όγκου των σκουπιδιών έχει και άλλες περιβαλλοντικές επιπτώσεις κατά τη διαδικασία παραγωγής, όπως είναι η κατανάλωση πρώτων υλών, μεγάλων ποσοτήτων ενέργειας, παραγωγή αερίων ρύπων π.χ CO2, υγρών και στερεών αποβλήτων, κ.α.
Τον κύριο ρόλο σε μια εκστρατεία μείωσης του όγκου των υλικών συσκευασίας θα πρέπει να έχει η βιομηχανία. Δυστυχώς σήμερα η χώρα μας βρίσκεται πολύ πίσω στον τομέα αυτόν.
Σοβαρό ρόλο, όμως, καλείται να παίξει και ο καταναλωτής. Πρέπει να γίνει σωστή ενημέρωση στους καταναλωτές, ώστε να επιλέγουν τις επιστρεφόμενες συσκευασίες ή εκείνες που μπορούν να ξαναχρησιμοποιηθούν, να προτιμούν προϊόντα σε μεγάλη συσκευασία, απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένη μορφή, να αποφεύγουν τη χρήση πλαστικών ειδών, να χρησιμοποιούν στα ψώνια διχτάκι ή υφασμάτινη τσάντα κ.α.
Η μάχη της πλαστικής σακούλας πρέπει να δοθεί και να κερδιθεί. Σαν Οικολογική Ομάδα προτείνουμε και στις επιχειρήσεις και στους καταναλωτές να πουν ένα μεγάλο ΟΧΙ στην πλαστική σακούλα. Μια απλή σακούλα για να αποσυντεθεί στη φύση χρειάζονται πάνω από 10χρόνια, ένα πλαστικό μπουκάλι χρειάζεται 450!
Μέθοδοι διάθεσης απορριμμάτων
Υγειονομική ταφή
Είναι η πιο απλή και οικονομικά προσφορότερη μέθοδος, αρκεί να έχει προηγηθεί η διαδικασία της ανακύκλωσης. Τα υπολείμματα των απορριμμάτων διαστρώνονται σε διαδοχικές στρώσεις των 80 περίπου εκατοστών μέχρι συνολικού πάχους 3 μέτρων. Για περιορισμό της δυσοσμίας, των εντόμων και της πιθανότητας ανάφλεξης τίθεται μεταξύ των στρώσεων αδρανές υλικό πάχους 20 εκατοστών περίπου σαν επικάλυψη (χώμα, άμμος κ.λ.π.). Στο τέλος της εκμετάλλευσης ενός χώρου πρέπει να τοποθετείται μια αργιλική στρώση και από πάνω ένα στρώμα χώματος κατάλληλο για δενδροφύτευση, ώστε να αποκαθίσταται το τοπίο.
Τα σκουπίδια λοιπόν θάβονται και στη συνέχεια σαπίζουν και διαλύονται. Τότε βγάζουν κάποια υγρά που λέγονται «στραγγίσματα» και μίγμα από αέριο που λέγεται «βιοαέριο».
Τα στραγγίσματα και το βιοαέριο μαζεύονται σε σωλήνες και επεξεργάζονται με ειδικούς τρόπους. Έτσι τα στραγγίσματα δεν περνάνε στο υπέδαφος και δεν υπάρχει κίνδυνος να μολύνουν τα υπόγεια ή τα επιφανειακά νερά, ούτε το βιοαέριο φεύγει ελεύθερα στην ατμόσφαιρα.
Αντιλαμβάνεστε ότι σε περιοχές όπως η δική μας, όλα αυτά τα υγρά δραπετεύουν στον υδροφόρο ορίζοντα ενώ χιλιάδες τόνοι βιοαέριου εκλύονται στην ατμόσφαιρα προξενώντας σοβαρή ρύπανση ενώ ταυτόχρονα μπορούν να προκαλέσουν και προβλήματα στην υγεία των κατοίκων.
Καύση
Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή, τα απορρίμματα τοποθετούνται και αποτεφρώνονται σε ειδικούς κλίβανους με τη δική τους θερμική ενέργεια, ενώ συχνά γίνεται χρήση και κάποιας ποσότητας καυσίμου (μαζούτ) αν οι ποσότητές τους δεν είναι αρκετές.
«Σκοπός της καύσης είναι η ελάττωση του όγκου των απορριμμάτων, η μετατροπή τους σε υλικά μη επιβλαβή για την υγεία και η κατά το δυνατόν εκμετάλλευση της ευρισκόμενης στα απορρίμματα ενέργειας για την παραγωγή θέρμανσης, ατμού η ηλεκτρικού ρεύματος».
Είναι μέθοδος πολύ ακριβή, απειλεί το περιβάλλον και την υγεία των ανθρώπων μέσω της εκπομπής ιδιαίτερα τοξικών ρύπων όπως είναι οι διοξίνες και εκατοντάδες άλλες χλωριωμένες ενώσεις, αλλά μερικές φορές γίνεται απαραίτητη σε ορισμένες περιπτώσεις ειδικών απορριμμάτων, όπως τα μολυσματικά απορρίμματα των νοσοκομείων. Που στην περίπτωση αυτή οι κλίβανοι που χρησιμοποιούνται θα πρέπει να είναι υψηλής τεχνολογίας ώστε η ρύπανση να είναι μηδενική.
Η μέθοδος της καύσης, δε λύνει το πρόβλημα του όγκου των απορριμμάτων, ένα μεγάλο ποσοστό 30-40% της αρχικής ποσότητας, παραμένει με τη μορφή τοξικής τέφρας στο εργοστάσιο και βέβαια απαιτεί και πάλι χωματερή για τη διάθεσή της.
Βιοσταθεροποίηση (λιπασματοποίηση)
Είναι η αναερόβια αποσύνθεση των οργανικών υλικών των απορριμμάτων κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες, μέχρι την παραγωγή βιοχημικώς σταθερού προϊόντος, του εδαφοβελτιωτικού κομπόστ (compost - ΕΒ). Μετά την παραγωγή του, το κομπόστ χρησιμοποιείται στις καλλιέργειες.
Προϋποθέτει τη μηχανική διαλογή των απορριμμάτων για απομάκρυνση των μη οργανικών υλικών από τα οποία όσα δεν είναι ανακυκλώσιμα πρέπει να διατεθούν με υγειονομική ταφή.
Το βασικό πλεονέκτημα της λιπασματοποίησης είναι ότι ανακτάται το οργανικό μέρος των απορριμμάτων και μετατρέπεται σε χρήσιμο κομπόστ. Με εκτεταμένα προγράμματα λιπασματοποίησης στην Ελλάδα μπορεί να μειωθεί σημαντικά ο όγκος των απορριμμάτων που καταλήγει στους χώρους τελικής διάθεσης, αφού το 55% των Ελληνικών απορριμμάτων είναι οργανικά. Ένα άλλο πλεονέκτημα της μεθόδου αυτής είναι ότι μπορεί να συνδυαστεί και με άλλα προγράμματα ανακύκλωσης, με αποτέλεσμα την σημαντικότατη έως και 75% μείωσης των απορριμμάτων που οδηγούνται στους χώρους διάθεσης.
Η πιο αποτελεσματική συμβολή στη λύση του προβλήματος της διάθεσης των απορριμμάτων είναι η μείωση του όγκου των απορριμμάτων που οδηγούνται στις χωματερές. Ανάμεσα στα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για το σκοπό αυτό είναι η ανακύκλωση χρήσιμων υλικών που περιέχονται σε αυτά.
Διαλογή στην πηγή
Με τον όρο Διαλογή στην πηγή (ΔσΠ) περιγράφεται η διαδικασία της ανακύκλωσης με την οποία επιτυγχάνεται ανάκτηση χρήσιμων υλικών όπως χαρτί, γυαλί, μέταλλο, πριν αυτά αναμειχθούν με την υπόλοιπη μάζα των απορριμμάτων.
Λόγω αυτής της ιδιαιτερότητας, η ΔσΠ δεν αποτελεί άλλη μια μέθοδο επεξεργασίας των απορριμμάτων, αλλά αντίθετα εμπεριέχει τη μοναδικότητα της συμμετοχής των κατοίκων, την οποία προϋποθέτει και απαιτεί.
Οι παράμετροι από τους οποίους η ΔσΠ εξαρτάται, είναι :
α) η διαθεσιμότητα ανακυκλώσιμων υλικών.
β) το κόστος των άλλων μεθόδων διαχείρισης απορριμμάτων και
γ) οι τελικές χρήσεις των ανακυκλωμένων υλικών.
Οι γενικές προϋποθέσεις επιτυχίας της ΔσΠ είναι η ενημέρωση, η συμμετοχή του καταναλωτή και το ξεπέρασμα των οργανωτικών δυσκολιών, ώστε να εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη λειτουργία της.
Για την εφαρμογή ενός προγράμματος ΔσΠ απαιτείται η σύμπραξη και συνεργασία νοικοκυριών και ενός φορέα για τη διαλογή, αποκομιδή και μεταφορά των ανακατωμένων υλικών στους εμπόρους ή στον τελικό χρήστη για την τελική επεξεργασία τους.
Μείωση των απορριμμάτων
Η καλύτερη λύση για το πρόβλημα των απορριμμάτων είναι να αντιμετωπίζεται όσο πιο νωρίς γίνεται και όσο πιο κοντά στην πηγή ή στην αιτία που το δημιουργεί. Γι’ αυτό η μείωση των απορριμμάτων σε όλα τα στάδια της παραγωγής τους αποτελεί τη βασική επιλογή πολιτικής που πρέπει να ακολουθούμε.
Με την έννοια «Μείωση των απορριμμάτων» εννοούμε μια σειρά τεχνικών επιλογών και νομοθετικών-οικονομικών ρυθμίσεων, καθώς και ένα πλαίσιο κοινωνικής συμπεριφοράς και ενεργής συμμετοχής των πολιτών, με στόχο τη δραστική ελάττωση του όγκου και του βάρους των απορριμμάτων, που καταλήγουν στους χώρους τελικής διάθεσης, σε όσο το δυνατόν πιο αρχικό στάδιο παραγωγής τους.
Η μείωση των απορριμμάτων μπορεί να επιτευχθεί με τους εξής τρόπους:
α) με την Αποφυγή Παραγωγής τους,
β) με Επαναχρησιμοποίηση Υλικών,
γ) με προγράμματα Ανακύκλωσης,
δ) με λιπασματοποίηση Οργανικών.
Αποφυγή παραγωγής απορριμμάτων
Σήμερα που η κατάσταση έχει φτάσει σε κρίσιμο σημείο, η μείωση των απορριμμάτων, με την έννοια της αποφυγής δημιουργίας τους, αποτελεί την καλύτερη λύση για τη διαχείριση των απορριμμάτων, καθώς δεν έχει καμία περιβαλλοντική επίπτωση.
Η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων, σημαίνει να μην παράγονται από την αρχή απορρίμματα (κυρίως υλικά συσκευασίας), και δεν πρέπει να συγχέεται με την ανακύκλωση ή την αξιοποίηση υλικών που έχουν στόχο να μειωθεί η ποσότητα των ήδη παραγομένων απορριμμάτων.
Η μείωση των απορριμμάτων μέσω της αποφυγής παραγωγής τους έχει δυο πλευρές, την ποιοτική και την ποσοτική :
Η Ποιοτική Αποφυγή Παραγωγής Απορριμμάτων σημαίνει τη μείωση ή την κατάργηση της χρήσης, κυρίως επικίνδυνων και τοξικών ουσιών, όπως ο υδράργυρος, ο μόλυβδος, το κάδμιο, ο αμίαντος, οι χλωροφθοράνθρακες κλπ Επίσης σημαίνει και απαγόρευση ορισμένων μη φιλικών προς το περιβάλλον υλικών συσκευασίας (π.χ. πλαστικών, PVC, χλωριωμένων υλικών).
Η Ποσοτική Αποφυγή Παραγωγής Απορριμμάτων σημαίνει μέτρα για την παραγωγή λιγότερων ποσοτήτων απορριμμάτων. Για παράδειγμα μείωση του όγκου ή του βάρους συσκευασιών, αποφυγή περιττών συσκευασιών, παραγωγή προϊόντων μεγάλης διάρκειας ζωής και πολλών χρήσεων κλπ.
Επαναχρησιμοποίηση συσκευασιών
Η επαναχρησιμοποίηση των συσκευασιών αποτελεί μια σημαντική διαδικασία για τη μείωση των απορριμμάτων. Αναφέρεται σήμερα σχεδόν αποκλειστικά στις γυάλινες φιάλες, μπορεί όμως να επεκταθεί και σε άλλες συσκευασίες, όπως τα πλαστικά.
Κατά την εφαρμογή αυτής της διαδικασίας ο αγοραστής καταβάλλει στον πωλητή χρηματικό ποσό που του επιστρέφεται κατά την επιστροφή της συσκευασίας. Κατόπιν η συσκευασία επανέρχεται στο χώρο παραγωγής, όπου γίνεται πλύση και επαναχρησιμοποιείται.
Σημαντικός παράγοντας για την επιτυχία της επαναχρησιμοποίησης των συσκευασιών είναι η σωστή ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των καταναλωτών, καθώς και το κόστος περισυλλογής, επιστροφής, πλύσης και εμφιάλωσης των συσκευασιών.
Ανακύκλωση υλικών
Ως ανακύκλωση μπορεί να ορισθεί η διαδικασία της συστηματικής συλλογής, διαλογής και επαναφοράς υλικών από τα απορρίμματα στον κοινωνικό και οικονομικό κύκλο.
Η ανακύκλωση αποτελεί τη διέξοδο για τη διαχείριση των απορριμμάτων και πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν αποτελεσματική μέθοδος και όχι σαν πρόσκαιρη μόδα.
Σήμερα μπορούμε να πούμε ότι η ανακύκλωση αποτελεί σύγχρονη απαίτηση και αναπόσπαστο συστατικό της διαχείρισης των απορριμμάτων.
Κάνοντας ανακύκλωση έχουμε μικρότερη ποσότητα απορριμμάτων για ταφή και συνεπώς μικρότερη ρύπανση των νερών και του αέρα στην χωματερή στην οποία αυτά διατίθενται.
Ακόμα παρατείνεται ο χρόνος λειτουργίας των χωματερών, αντιμετωπίζοντας έτσι τη δυσκολία εξεύρεσης νέων χωματερών και μειώνεται το κόστος συλλογής και διάθεσης των απορριμμάτων.
Με την επαναφορά χρήσιμων υλικών στον οικονομικό κύκλο, μειώνονται οι εισαγωγές σκραπ από εξωτερικό και αυτά τα υλικά επανεισέρχονται στη βιομηχανία χωρίς την ανάγκη κατασπατάλησης πρώτων υλών.
Η χρησιμοποίηση ανακυκλωμένων υλικών, έχει σαν αποτέλεσμα την εξοικονόμηση ενέργειας και τη μείωση της ρύπανσης κατά τη διαδικασία επεξεργασίας και κατασκευής νέων προϊόντων.
Με την ανακύκλωση επιτυγχάνεται εξοικονόμηση υλικών από πρωτογενείς πηγές. Αυτό αν συνδυαστεί με την αυξανόμενη έλλειψη πρώτων υλών στη φύση και το συνεπαγόμενο αυξημένο κόστος τους, κάνει την ανακύκλωση περισσότερο χρήσιμη και αναγκαία.
Τέλος εξοικονομούνται μεγάλα ποσά από τα έξοδα μεταφοράς των απορριμμάτων προς τις χωματερές που είναι αρκετά μακριά από τις κατοικημένες περιοχές.
Η εφαρμογή της ανακύκλωσης με τη μορφή της Διαλογή στην Πηγή μειώνει το κόστος συλλογής των απορριμμάτων, επειδή παρεμβαίνει και επηρεάζει τη διαδικασία συλλογής και μεταφοράς τους.
Τέλος για την λειτουργία ανακύκλωσης απαιτείται η απασχόληση προσωπικού στα διάφορα στάδια υλοποίησής τους. Από στατιστικά στοιχεία προκύπτει ότι με τη ΔσΠ δημιουργούνται περισσότερες θέσεις απασχόλησης σε σχέση με την Υγειονομική Ταφή σε αναλογία 5:1.
Ανακύκλωση Χαρτιού
Το χαρτί κατασκευάζεται από υψηλά συμπυκνωμένες ίνες κυτταρίνης. Τα είδη που ανακυκλώνονται συνήθως είναι εφημερίδες, χαρτοσακκούλες, κουτιά από χαρτόνι, χαρτί γραφείου.
Με την ανακύκλωση υποβαθμίζονται οι ίνες του χαρτιού, π.χ. η ανάμειξη και επεξεργασία του με το νερό τις σπάει και τις κονταίνει. Για το λόγο αυτό το χαρτί δεν μπορεί να επανα-ανακυκλωθεί άπειρες φορές λόγω της φθοράς που υφίστανται οι ίνες.
Ανακύκλωση Γυαλιού
Η ανακύκλωση γυαλιού περιλαμβάνει μπουκάλια, γυάλινα δοχεία, τζάμια, πιάτα, γυαλιά υψηλής αντοχής σε θερμότητα, κρύσταλλα κ.α. Έχει το πλεονέκτημα, σε αντίθεση με το χαρτί, ότι μπορεί να ανακυκλωθεί πολλές φορές χωρίς να αλλοιωθεί.
Στις βιομηχανίες το υαλόθραυσμα καθαρίζεται και τεμαχίζεται σε πολύ μικρά κομμάτια που έχουν τη μορφή άμμου. Κατόπιν αναμιγνύεται με πυριτική άμμο και θραύσματα ασβεστόλιθου και τήκεται για παραγωγή νέου γυαλιού.
Εκτιμάται ότι κάθε χρόνο καταλήγουν στις ελληνικές χωματερές 100.000 τόνοι γυαλί, για την κατασκευή του οποίου έχουν δαπανηθεί 110.000 τόνοι πρώτες ύλες.
Ανακύκλωση Αλουμινίου
Η ανακύκλωση του αλουμινίου αφορά κύρια τα κουτιά αναψυκτικών και μπύρας, καθώς και υδροροές, πλαίσια παραθύρων, έπιπλα κήπου, εξαρτήματα αυτοκινήτων.
Με την ανακύκλωση του αλουμινίου έχουμε μεγάλο οικονομικό όφελος, αφού εξοικονομείται το 95% της ενέργειας που χρειάζεται για την παραγωγή του από πρώτες ύλες. Ταυτόχρονα, η ανακύκλωση ενός τόνου αλουμινίου οδηγεί στην εξοικονόμηση : 4 τόνων βωξίτη, 500 κιλών σόδας, 100 κιλών ασβεστόλιθου, 700 κιλών πετρελαίου, 25 κιλών κρυολίτη, 35 κιλών φθοριούχου αλουμινίου.
Ανακύκλωση Πλαστικού
Τα πλαστικά είναι υλικά υψηλής τεχνολογίας και ποιότητας, χαμηλής τιμής και πολύ πρακτικά και χρήσιμα για τη συσκευασία πολλών προϊόντων. Η εκτεταμένη όμως χρήση τους και η αργή αποδόμησή τους τα καθιστά ένα από τα βασικά συστατικά ρύπανσης του φυσικού περιβάλλοντος.
Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι πάνω από 1.000.000 πουλιά βρίσκουν το θάνατο σε παγκόσμιο επίπεδο εξαιτίας των πλαστικών, ενώ 10.000 ψάρια πεθαίνουν στη Μεσόγειο εξαιτίας των πλαστικών και άλλων μικροαντικειμένων που καταλήγουν στη θάλασσα.
Η ανακύκλωση του πλαστικού γίνεται σήμερα σε ένα πολύ μικρό ποσοστό, σχεδόν ασήμαντο. Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην ανακύκλωση των πλαστικών είναι η ποικιλία των πλαστικών υλών και η δυσκολία στην αξιοποίησή τους, αν δεν προηγηθεί ένα δαπανηρό στάδιο διαχωρισμού.
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΕΝΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ
Το πρόβλημα των απορριμμάτων σχετίζεται με συνήθειες και επιλογές του καταναλωτή με νομοθετικές ρυθμίσεις, με παραγωγικές και εμπορικές ρυθμίσεις και επιλογές.
Όμως καμιά πολιτική μείωσης των απορριμμάτων ή πρόγραμμα ανακύκλωσης δεν μπορεί να πετύχει, αν δεν ενημερωθεί σωστά και ευαισθητοποιηθεί ο καταναλωτής.
Είναι απαραίτητο να συνειδητοποιήσουμε όλοι μας ότι το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων μας αφορά άμεσα. Χρειάζεται δηλαδή να συμβάλλουμε όλοι στη λύση του, πετυχαίνοντας την αρμονία του ανθρώπου με το περιβάλλον και τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας.
Ο πολίτης δεν πρέπει να είναι παθητικός αποδέκτης αποφάσεων που λαμβάνονται για λογαριασμό του, αλλά στοιχείο που διαμορφώνει ενεργά με πολλούς τρόπους την πολιτική για τα σκουπίδια.
«Θα πρέπει να ενημερωθούμε σιγά-σιγά, να μετεξελιχθούμε σε περιβαλλοντικά υπεύθυνους και ενεργούς πολίτες-καταναλωτές, που μπορούμε να έχουμε σαν γενικές αρχές για τις αγορές μας τα παρακάτω» :
Να προτιμούμε τις συσκευασίες που μπορούν να επιστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν.
Όσες συσκευασίες δεν μπορούν να επιστραφούν και ξαναχρησιμοποιηθούν, ας φροντίζουμε να της δίνουμε για ανακύκλωση, εάν ανακυκλώνονται.
Να αποφεύγουμε τα προϊόντα που έχουν υπερβολική συσκευασία.
Να επιλέγουμε, στα πλαίσια των αναγκών μας, το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθος ενός προϊόντος, γιατί έχει αναλογικά την μικρότερη σε βάρος συσκευασία.
Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή δίχτυ ή οποιαδήποτε τσάντα μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τις αγορές μας.
Να προτιμάμε τα απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένη μορφή, γιατί έχουν λιγότερη συσκευασία κι εκείνα που έχουν χάρτινη συσκευασία (ιδιαίτερα αν είναι ανακυκλωμένη).
Να αποφεύγουμε τη χρήση πλαστικών ειδών μιας χρήσης που τόσο επιβαρύνουν το περιβάλλον, όπως τα πλαστικά κυπελλάκια ή πιάτα, οι πλαστικές ξυριστικές μηχανές μιας χρήσης.
Να αποφεύγουμε προϊόντα που περιέχουν συστατικά, τα οποία προκαλούν αρνητικές επιπτώσεις, τόσο στην υγεία, όσο και στο περιβάλλον.
Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ή υδράργυρο ή επαναφορτιζόμενες.
Να προτιμάμε λάμπες φωτισμού μεγαλύτερης διάρκειας ζωής και χαμηλών ενεργειακών αναγκών.
Να συμμετάσχουμε ενεργά στα προγράμματα ανακύκλωσης της περιοχής μας όταν αυτά ξεκινήσουν και να πιέσουμε το Δήμο μας και τους αρμόδιους φορείς να τα ξεκινήσουν όσο γίνεται γρηγορότερα. Ας μην ξεχνάμε όμως, ότι η ανακύκλωση είναι η δεύτερη καλύτερη λύση, η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων είναι η καλύτερη λύση.
Τελικός στόχος δεν θα πρέπει να είναι η μείωση των απορριμμάτων, αλλά η ενεργοποίηση των πολιτών ώστε να συμμετέχουν σε κάθε προσπάθεια αποκατάστασης του περιβάλλοντος και της ισορροπίας στη φύση.
Βιβλιογραφία που χρησιμοποιήθηκε:
Κ. Αλιβάνης : «Εισαγωγή στα συστήματα σχεδιασμού και διαχείρισης απορριμμάτων». Σύνδεσμος Ο.Τ.Α. Μείζονος Θεσ/νικης.
Μ. Αλεξάκης- Ι. Αγαπητίδης : «Οδηγός για τη διαχείριση απορριμμάτων στην Ελληνική περιφέρεια». 1991
Φ.Κυρκίτσος, Κ. Πελεκάση, Ν. Χρυσόγελος : «Μείωση απορριμμάτων : Μια στρατηγική για το παρόν και το μέλλον». Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης - WWF Αθήνα 1995.
Ι. Φραντζής Οδηγός ανακύκλωσης απορριμμάτων με διαλογή στην πηγή. Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης.
«Οδηγός σε θέματα προστασίας Περιβάλλοντος για τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης». Ε.Ε.Τ.Α.Α. Αθήνα 1989
«Οι βιώσιμες πόλεις» Greenpeace, Νεφέλη 1997.
«Επιλεγμένα θέματα διαχείρισης Περιβάλλοντος», Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, 1995.
Σειρά «Ανακύκλωση», Ερευνητές
Περιοδικό «Σκουπίδια και Ανακύκλωση», τεύχη 16,18,20,21.
